XIX. yüzyıl şahsiyetlerinden Abdî Efendi ve Münâzara-i Nutk-ı Bî-pervâ ile Akl-ı Dânâ'sı (inceleme-tenkitli metin-sözlük-dizin-tıpkıbasım)

Abstract

Tez çalışması giriş ve dört bölüm üzerine kuruldu. Bu çalışmada, XIX. yüzyıl şahsiyetlerinden Şebinkarahisârlı (Şarkîkarahisârlı) Abdî Efendi'nin mensûr olarak kaleme aldığı, Münâzara-i Nutk-ı Bî-pervâ ile Akl-ı Dânâ (Nev-peydâ) adlı eserinin yazma ve matbu nüshasının tenkitli incelemesi yapılmıştır. Bir müellifi ve eser(ler)ini tanımak ve tanıtmak için müellifin yaşadığı devrin siyasi ve edebî yönlerinin de bilinmesi gerektiğinden çalışmanın giriş bölümünde, müellifin yaşadığı devir, siyasi ve edebî yönleriyle ele alındı. Birinci bölümde, müellifin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerinde duruldu. İkinci bölümde, münâzaranın tanımı, menşei ve tasnîfine değinildikten sonra Türk edebiyatında yazılan münâzaralara ismen yer verildi. Üçüncü bölümde, eserin (manzûm ve mensûr bölümler) genel hatlarıyla tanıtımı yapıldı. Dördüncü bölümde, tenkitli metin kurulurken izlenen yöntemlere değinilerek, transkripsiyonlu metni verildi. Değerlendirme ve sonuç kısmında, çalışmanın öneminden, elde edilen bulgulardan ve çıkartılabilecek sonuçlardan bahsedildi. Söz konusu eserin daha iyi anlaşılmasını sağlamaya yönelik ekler, sözlük ve dizin çalışması sunuldu. Çalışmanın son kısmında ise, Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu'nda 06 Mil Yz A 8971 arşiv numarası ile kayıtlı yazma nüshasının tıpkıbasımı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları Koleksiyonu'nda OE_Yz_1287/759 arşiv numarasıyla kayıtlı matbû hâli eklendi. Anahtar Kelimeler: XIX. Yüzyıl, Abdî Efendi, Münâzara, Münâzara-i Nutk-ı Bî-pervâ ile Akl-ı Dânâ, Tenkitli Metin. ABSTRACT Thesis consists of introduction and four chapters. In this these, the work Münâzara-i Nutk-ı Bî-pervâ ile Akl-ı Dânâ (Nev-peydâ) written by Abdî Efendi from XIXth century and Şebinkarahisâr as a prose has been criticized and investigated. In order to introduce an author and the works of his/her it is necessary to be aware of the political and literary status of the age. Therefore the first chapter is devoted to the political and literary status of the age. In chapter two, the definition of a debate, its origin and classification have been briefly explained. Then the debates in Turkish literature have been given, namely. In chapter three, the work has been introduced in general terms. In chapter four, by mentioning the methods while setting the criticited text; transcribed text has been given. In evaluation and conclusion, the importance of work; the fundings and the corollaries which can be obtained have been mentioned. Dictionary, index and appendix have been presented to understand the mentioned foil clearly. In the final chapter, the copy of the manuscript with the archive no:06 Mil Yz A 8971 in Ankara Millî Kütüphâne Yazmalar Koleksiyonu (The Collection of Manuscript of Ankara Millî Kütüphâne) and the printed copy with the archive no: OE_Yz_1287 /759 in İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları Koleksiyonu (The Collection of Osman Ergin Manuscript of İstanbul Metropolitan Municipality Atatürk Library) have been added. Key Words: XIXth century, Abdî Efendi, Debate, Münâzara-i Nutk-ı Bî-pervâ ile Akl-ı Dânâ, Criticized text.