Enflasyon Direncinin Yapısal Kırılmalar Dikkate Alınarak Otoregresif Modelleme İle Analiz Edilmesi: Türkiye Örneği

Abstract

Enflasyon direnci bir şok sonrası enflasyon oranının uzun dönem ortalamasına ne kadar çabuk döneceğini gösteren bir katsayıdır. Bu katsayı ne kadar düşük olursa enflasyonun uzun dönem ortalamasına dönüşü o kadar hızlı olur. Bu değer para politikasının başarısını etkilemesi yanında para politikasının başarısının bir göstergesi olarak da değerlendirilmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisine ait enflasyon direncini incelemek amacıyla 1982:03-2017:12 dönemini kapsayan aylık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) enflasyon verileri tek değişkenli yaklaşım kullanılarak analiz edilmiştir. Enflasyon oranı, TÜFE endeksinin bir önceki aya göre yüzde artış oranı olarak hesaplanmıştır. Enflasyon direncini hesaplamak amacıyla enflasyon oranı için AR(1) denklemi tahmin edilmiştir. Bu çalışmayı diğer çalışmalardan ayıran en önemli husus, yapısal kırılmaların gerek durağanlık testleri gerekse de enflasyon direnci analizleri üzerindeki etkilerinin göz önüne alınmasıdır. Analizde öncelikle yapısal kırılmalı LM birim-kök testi neticesinde enflasyon serisi üç döneme ayrılmıştır. Analizin ikinci aşamasında her dönem için ayrı ayrı enflasyon direnci ve ortalama enflasyon oranı hesaplanmıştır. Sonuçlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde 1982:03-1988:02 arasını kapsayan birinci dönemde uzun dönem ortalama enflasyon oranı % 4.9, enflasyon direnci 0.40, 1988:03-2001:04 arasını kapsayan ikinci dönemde uzun dönem ortalama enflasyon oranı % 7.3, enflasyon direnci 0.36, 2001:05-2017:12 arasını kapsayan üçüncü dönemde uzun dönem ortalama enflasyon oranı % 2.34, enflasyon direnci ise 0.59 olarak bulunmuştur. Ayrıca üçüncü dönemde tahmin edilen otoregresif modelde bir adet yapısal kırılma olduğu ve kırılma öncesi 0.71 olan enflasyon direncinin kırılma sonrasında 0.18’e düştüğü tespit edilmiştir.

Inflation persistence is a coefficient that shows how quickly the inflation rate will return to the long-term average value after any shocks. The lower this value, the faster the return to the long-term average value of inflation. This value affects the effectiveness of the monetary policy and at the same time can be affected by this policy. In this study, in order to evaluate the inflation persistence of the Turkish economy, monthly Consumer Price Index (CPI) inflation data covering the period 1982:03-2017:12 is analysed with a univariate approach. The inflation rate is calculated as percentage growth rate of the CPI from a month earlier. In order to calculate the inflation persistence, AR(1) model for an inflation rate is estimated. A distinguishing feature of this paper from other papers is that effects of structural breaks on both unit root tests and inflation persistence analyses are taken into account. In this study firstly inflation series is separated into three different periods according to the results of the LM unit-root tests with structural breaks. Then, the inflation persistence and the mean inflation rate are calculated for each period separately. Estimation results show that the long run mean inflation rate % 4.9 and the inflation persistence is 0.40 in the first period covering 1982:03-1988:02, the long run mean inflation rate % 7.3 and the inflation persistence is 0.36 in the second period covering 1988:03-2001:04, the long run mean inflation rate % 2.34 and the inflation persistence is 0.59 in the third period covering 2001:05-2017:12. Moreover there is a structural break in the autoregressive model estimated for third period and the inflation persistence which is equal to 0.71 before the structural break is decreased to 0.18 after the structural break.