Yaşama Sanatları: Foucault Antikçağ’da Sokrates Okuyor

Abstract

Foucault’nun, College de France’daki son derslerinde gündeme aldığı fikir, tekhne peri ton bion, yani “yaşama sanatı”dır. Foucault, özellikle Sokrates figürüne ilişkin yorumbilimsel bir yaklaşım getirerek, özneleşme tartışmasını modernitenin çok öncesine kaydırmıştı. Foucault, antikçağda, özellikle Sokrates figüründe, modern çağın özneleşme teknolojilerinden çok daha farklı bir öznelik bağlamı görmüştü. Sokrates’te keşfedilen öznelik, dışsal bir hakikat uyarınca söylemsel olarak inşa edilen bir uyrukluk anlamına gelmemektedir. Sokrates, hakikati, kendiliğin dışında değil, tersine, kendiliğe ait içkin bir form olarak görür. Mesele, Foucault’ya göre, kendiliğin dışındaki bir aşkın hakikate göre yaşamak değil, kendi içsel hakikatini keşfedip bu hakikate göre yaşamı kurabilmektir. Foucault, Sokrates örneğinde, modern uyrukluk biçimlerinden çok daha farklı estetikçi-özgürlükçü bir öznelik biçimi görmüştür. Bu makalenin temel amacı, antik özneleşme teknolojilerindeki özgü bağlamları – Sokrates örneği nezdinde – ortaya çıkararak, farklı bir Foucault panoraması çıkarmaktır. Foucault, antikçağdaki özneleşme biçimlerinde, özellikle modern yaşam için gerekli sayılabilecek bir içkinlik teması keşfetmiştir. Hakikat, ancak benlikte keşfedilebilir ve bu nedenle yasa-yasak dizgesinden ziyade yaşamın estetizasyonu çerçevesinde belirli bir anlam kazanabilir. Yaşama Sanatı düşüncesi, Foucault’da, bireyin herhangi bir aşkın gösteren içinde temsil edilmeksizin, kendi içkin hakikatini keşfederek yaşamını örgütleyebildiği bir varoluş biçimine tekabül etmektedir.

In his last lectures, Foucault put his agenda the idea of “art of living” (tekhne peri ton bion) in the last lectures in College de France. Foucault, by bringing a hermeneutical approach to the figure of Socrates, shifted the discussion of subjectivity long before modernity. Foucault perceived a very different context of subjectivity in the antiquity, especially in the figure of Socrates, which is very different from the technologies of subjectivity of the modern age. The subjectivity realized in Socrates does not mean a discursive subjectivization constructed in accordance with an external truth. Socrates handles the truth as an immanent form of the self, but not on the outside of himself. The issue, according to Foucault, is not to live according to a transcendental truth outside of the self, but to discover the inner truth and establish the life according to this truth. In the example of Socrates, Foucault sees a form of an aesthetical-emancipative subjectivity which is far more different from modern forms of subjectivization. The main purpose of this article is to create a different panorama belonging to Foucault by revealing some specific contexts in ancient subjectivity technologies in the example of Socrates. Foucault discovered a theme of immanence in the forms of subjectivity in antiquity, which may be deemed necessary for modern life. The truth can only be discovered within the selfhood and, for this reason, it can gain its meaning only with the aesthetization of the life, rather from the context of prohibition-restriction. In Foucault, the idea of the art of the living corresponds to a form of existence where the subject can organize his life by discovering his immanent truth in himself without being represented in any transcendental signifier.