Muhammed Hâdî Ma‘Rifet’in Görüşleri Bağlamında Şiî/İmâmî Gelenekte Kur’an’ın Cem‘İ Meselesine İki Farklı Yaklaşım

Abstract

Şiî rivayet geleneğinde, Hz. Peygamber’in vefatının ardından Kur’an’ı ilk cem‘ edenin Hz. Ali olduğunda ittifak vardır. Ayrıca, onun cem‘ ettiği iddia edilen mushafın, nüzûl sırasını takip ettiği ve bütün mushaf tertiplerinden üstün olduğu vurgulanmaktadır. Ancak buna rağmen Şerîf el-Murtazâ (öl. 436/1044), Tabersî (öl. 548/1154) Ebü’l-Fütûh er-Râzî (öl. 554/1159) ve Hûî (öl. 1992) gibi İmâmiyye’nin önde gelen âlimleri, Kur’an’ı ilk cem‘ edenin (kitap haline getirenin) Hz. Peygamber olduğunu iddia etmektedir. Öte yandan, ülkemizde yapılan Şiî tefsir çalışmalarının bir kısmında ise İmâmiyye’nin büyük çoğunluğunun Kur’an’ın Hz. Peygamber döneminde cem‘ edildiğine inandığı ifade edilmiştir. Oysa İmâmiyye içerisinde cem‘in Hz. Peygamber tarafından yapıldığını söyleyenler bulunsa da çoğunluk onun vefatından sonra Hz. Ali tarafından yapıldığı görüşündedir. Bu çalışmada Kur’an’ın cem‘ine dair Şiî/İmâmî gelenekteki bu iki farklı yaklaşım, çağdaş Şiî âlimlerden Muhammed Hâdî Ma‘rifet’in (öl. 2006) görüşleri merkeze alınarak ele alınmaktadır. Ayrıca önde gelen Şiî âlimlerin, Kur’an’ın Hz. Peygamber tarafından cem‘ini savunmasının, nüzûl sırasına göre tertip edildiği iddia edilen Hz. Ali Mushafı’na önemli bir itirazı beraberinde getirdiğini görülmektedir.

In the tradition of Shia narration, after the death of the Prophet it is reported that the first person who collected the Qur’an is ?Al?. In addition, it is emphasized that the texts of the Qur’an, which are alleged to have been collected by him, follow the order of sending down and are superior to all arrangements of the texts of the Qur’an. However, the leading scholars of Im?miyya such as al-Shar?f al-Murtad? (d. 436/1044), al-Tabars? (d. 548/1154) Abu al-Fotouh R?z? (d. 554/1159) and Kh?? (d. 1992) claim that the first person who collected the Qur’an is the Prophet. On the other hand, in some of the Shia interpretation studies carried out in our country, it was stated that the majority of Im?miyya believe that the Qur’an was collected in the time of the Prophet. However, although there are those who say that the Qur’an was collected by the Prophet, the majority is in the opinion that it was collected by ?Al? after the death of the Prophet. In this study, these two different approaches to the collection of the Qur’an in the Shia / Im?m? tradition are discussed by taking the views of Mohammad H?d? Ma‘refat (d. 2007), one of the contemporary Shia scholars. Consequently, the fact that the leading Shia scholars support the idea that the Qur’an was collected by the Prophet leads to an important objection to the texts of the Qur’an arranged by ?Al? according to the order of sending down.