Net hata ve noksan hesabı belirleyicilerinin analizi: Türkiye örneği

Abstract

Ödemeler dengesi, bir ülkenin belirli bir dönem içerisinde diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerinin, diğer bir ifadeyle, ülkenin döviz işlemlerinin kayda alındığı hesaptır. Ödemeler dengesi sayesinde, ülkenin küresel ekonomideki ağırlığı, uluslararası varlık ve yükümlülükleri, yapısal sorunları gibi birçok önemli unsur takip edilebilmektedir. Ancak, ödemeler dengesinin özellikle ölçüm yöntemlerinden kaynaklanan sorunlar sebebiyle, döviz giriş ve çıkışlarını tam olarak yansıtmadığı ifade edilmektedir. Bu sebeple, ödemeler dengesi içerisinde bu eksikliği yansıtmak ve gidermek adına Net Hata ve Noksan adıyla bir hesap daha bulunmaktadır. Net Hata ve Noksan Hesabı, ödemeler dengesi içerisinde yer alan cari işlemler ile sermaye ve finans hesaplarının resmi kayıtlarla açıklanamayan kısmını ifade etmektedir. Türkiye’nin ödemeler dengesi incelendiğinde, Net Hata ve Noksan Hesabının dalgalı bir seyir izlediği ve belirli dönemler itibarıyla yüksek değerler aldığı görülmektedir. Bu bağlamda, Net Hata ve Noksan Hesabı’nda ortaya çıkan dönemsel farklılıkların sebeplerinin araştırılmasının, ödemeler dengesinin daha açık bir şekilde anlaşılması açısından dikkate değer olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, net hata ve noksan hesabının belirleyicileri, 2008:1-2020:3 dönemi için ARDL eşbütünleşme yöntemiyle analiz edilmektedir. Analize, açıklayıcı değişkenler olarak bavul ticareti, turizm gelirleri, ihracat rakamları ve yurt içi yerleşiklerin yurt dışında tuttukları mevduatları dâhil edilmiştir. Elde edilen bulgular, değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan, Net Hata ve Noksan hesabını açıklayan en önemli değişkenin, yurt içi yerleşiklerin yurt dışı mevduatları olduğu sonucuna varılmıştır.

Balance of payments is the account that are recorded a country’s economic relations with other countries or foreign exchange transactions of the country in the certain period. Many important factors such as the share of the country in the global economy, its international assets and liabilities, and structural issues are folowed. However, it is remarked that the balance of payments does not completely foreign exchange inflows and outflows, in particular due to issues arising from measurement methods. Therefore, there is another account called Net Errors and Omissions in order to reflect and correct this deficiency in the balance of payments. Net Errors and Omissions account expresses the part of current, and capital and financial accounts that cannot be explained by official records in the balance of payments. When considering Turkey’s balance of payments, it is shown that Net Errors and Omissions account follows a fluctuating course and get the higher values in the certain periods. In this context, it is considered that investigating the reason of periodical discrepancy arising in Net Errors and Omisions account is significant in terms of understanding more clearly the balance of payments. In this study, the determinants of Net Errors and Omissions account are analyzed by ARDL cointegration method for the period 2008:1-2020:3. Shuttle trade, tourism incomes, export revenues, and residents deposits abroad are included in the analysis as explanatory variables. The findings obtained showed that there is a cointegration relationship between variables. On the other hand, it is reached the conclusion that the most significant variable that explains the Net Errors and Omissions account is residents deposits abroad.