Devletlerarası İşbirliğine Dair Alternatif Bir Yaklaşım: Amil-Vekil İlişkisi Kavramı ile Avrupa Birliğini Anlamak

Abstract

There has been a tremendous increase in the number of inter-state cooperation attempts in the post-World War II context. Several theoretical approaches and conceptual frameworks have been developed in order to understand these cooperation initiatives. Principal-agent relation concept is one of the theoretical tools mobilised in this scope. The concept is one of the primary explanatory tools used by the rational-choice institutionalism, which is a part of the new institutionalism having implications in diverse disciplines such as economy, political science and international relations. This study aims to examine the European Union, which has been frequently labelled as the most advanced cooperation attempt among the states, by means of the principal-agent concept. The study tests the usefulness of the principle-agent relation concept in understanding the European Union integration, primarily focusing on the relations between the European Union member states and institutions. In this framework, firstly, the principal-agent relation concept will be elaborated by concentrating on the phases of the conferral of power by the principals to the agents and the dynamics at stake after this conferral of power. The second part of the study examines the operation of the principal-agent relations in the European Union context by utilising from the theoretical framework provided in the first part. Key Words: Inter-state Cooperation, European Union, Principal-Agent Relationship, New Institutionalism, RationalChoice Institutionalism

İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde devletler arasındaki işbirliklerinin sayısında rekor bir artış meydana gelmiştir. Bu işbirliği faaliyetlerini anlamak üzere çok sayıda farklı teorik yaklaşım ve kavramsal çerçeve geliştirilmiştir. Devletlerarası işbirliğini anlamak üzere geliştirilen teorik kavramlardan biri de amil-vekil ilişkisidir. Amil-vekil ilişkisi kavramı son dönemde ekonomi, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler gibi çok sayıda farklı disiplinde etkileri görülen yeni kurumsalcılık yaklaşımının bir türü olan rasyonel-tercih kurumsalcılığının öne çıkan kavramlarından biridir. Bu çalışmada da devletler arasında tarihsel süreçte varlık kazanan işbirliklerinden sıklıkla en başarılısı olarak anılan Avrupa Birliği, amil-vekil ilişkisi kavramı çerçevesinde ele alınmaktadır. Avrupa Birliği bütünleşmesinin özellikle de Birlikte üye devletler ve Avrupa Birliği kurumları arasındaki ilişkilerin amil-vekil ilişkisi kavramı temelinde anlaşılıp anlaşılamayacağı üzerinde durulmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak amil-vekil ilişkisi, bu ilişkinin varlık sebebi olan yetki devri aşaması ve yetki devri sonrasında ortaya çıkan dinamikler hesaba katılarak sunulmaktadır. Çalışmanın ikinci kısmında ise ilk bölümde sunulan kavramsal çerçeveden hareketle Avrupa Birliği düzeyinde amil-vekil ilişkisinin nasıl hayata geçtiği üzerinde durulmaktadır. Anahtar kelimeler: Devletlerarası İşbirliği, Avrupa Birliği, Amil-Vekil İlişkisi, Yeni Kurumsalcılık, Rasyonel Tercih Kurumsalcılığı