Cumhuriyet döneminde valilik binalarıyla bağlantılı kentsel mekanlarda-meydanlarda biçimsel, işlevsel ve mekânsal dönüşümlerin kamusallık üzerine etkileri

Abstract

Cumhuriyet döneminde kamu binası-meydan ilişkisi bağlamında gelişen kamusal mekan ve meydanlardaki değişim ve dönüşümlerin, valilik binaları ve ilişkili oldukları kentsel mekanlar / meydanlar üzerinden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışma Cumhuriyet’in başlangıcındaki mevcut 55 ilin valilik binalarıyla sınırlandırılmıştır. Öncelikle illerin eski valilik binaları ve mevcut valilik binalarıyla ilişkili oldukları kentsel mekanlara ve meydanlara ait niteliksel ve niceliksel analizler yapılmıştır. Daha sonra valilik binaları ve yakın çevrelerindeki kentsel mekanlarda / meydanlarda ortaya çıkan biçimsel, işlevsel değişimler, bina-meydan ilişkileri ve kamusallık özelliklerine ait dönemsel bulgular ortaya konmuştur. Elde edilen sonuçlara göre valilik binalarının yerinin değişmemesi ya da değişmesinin kentsel mekanlarda ve bina - meydan ilişkilerindefarklı dönüşümlere ve değişimlere neden olduğu anlaşılmıştır. Cumhuriyet döneminde kentlerin biçimlenmesinde etkili olan kent meydanı - valilik binası ilişkisinin kent merkezlerinde konumlanan ve yeri değişmeyen valilik binalarının yakın çevrelerindeki kamusal mekanların nicelik ve nitelik olarak zenginleşmelerini desteklediği görülmüş, yeri değişen yeni valilik binalarının kent merkezlerinden uzaklaşmalarının kamusal mekan oluşumunu olumsuz yönde etkilediği sonucuna varılmıştır.

The aim of this study is to examine the changes and transformations, which have taken place in public spaces and squares within the context of the public building-square relationship during the Republican period, through the governor’s buildings of all 55 provinces and their related urban spaces/squares. Within this scope, first, qualitative and quantitative analyses were carried out both the old and current governor’s buildings of all 55 provinces and their related urban spaces and squares. Then, the study presented formal and functional changes, the relationships between buildings/squares, and periodical findings about the features of publicity that emerged in the governor’s buildings and their urban spaces/squares in their immediate environments. The findings of the present study reveal that the relocation or non-relocation of the governor’s buildings caused different transformations and changes in urban spaces and the building-square relationships. Likewise, it was found that the relationship between urban square and governor’s building helped to enrich public spaces in terms of quantity and quality within immediate environment of the governor’s buildings which were located at the centre of the city and remained there. Moreover, the relocation of the new governor’s buildings away from the city centres negatively affected the formation of public spaces.