Osmanlı döneminde serkeş ve meydan kazalarının idaresi ve idarecileri

Abstract

Kaza, Osmanlı taşra idaresinin temel idarî birimlerinden birisiydi. Kaza hem kadının idare bölgesini hem de adlî bölgeyi tanımlayan bir terim özelliği gösterir. Bu idarî birimin başında ise geniş yetkilere sahip kadı veya onun vekili konumundaki naib bulunuyordu. Kadı bulunduğu kazada her türlü adlî işlere bakan bir yargı görevlisi olduğu gibi aynı zamanda beledî ve idarî işleri takip eden bir yöneticiydi. Günümüzde Kumru ilçe sınırları içerisinde bulunan Meydan ve Serkeş kazaları da klasik Osmanlı idari yapısına uygun olarak 17. yüzyılda kaza haline getirilmişlerdir. Her iki kaza da kadı ve vekili konumundaki naibin idaresinde Tanzimat’a kadar adlî-idarî birim olarak varlıklarını devam ettirmişler, merkeziyetçi bir idarenin yerleştirilmesi gayesiyle bundan sonra yerini yeni oluşturulan kaza müdürlüğü gibi modern idarî birimlere bırakmışlardır. Bu çalışmada arşiv kayıtlarına dayalı bilgiler ışığında klasik Osmanlı kaza idaresi ve idarecileri ve Tanzimat’la başlayan değişim süreci Meydan ve Serkeş kazaları örneği üzerinden incelenecektir.