Modern dönemde devlet eliyle gerçekleştirilen zekât yönetimine fıkhî bir bakış: Malezya örneği

Abstract

Zekât ibadeti vasıtasıyla elde edilmek istenen hikmet ve maslahatların hakkıyla gerçekleşebilmesi, devlet eliyle tesis edilecek olan sistematik ve kurumsal bir zekât yönetimi ile mümkündür. Hz. Peygamber ve Hulefâ-yi Râşidîn dönemlerinde zekâtın devlet eliyle yürütülmüş olması bu tespitin en büyük dayanağıdır. Hulefâ-yi Râşidîn döneminden sonra ise zekâtın îfâsı Müslümanların vicdanına bırakılmış, kurumsal zekât yönetimi terk edilmiştir. Modern döneme gelindiğinde ise dünya genelinde artan açlık ve fakirlik, servetin belli bir zümrenin elinde tekelleşmesi gibi hususların varlığı Malezya, Endonezya, Mısır gibi ülkelerde zekât yönetiminde yeniden kurumsallaşmaya gidilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu makalede uzun yıllardır devlet eliyle kurumsal zekât yönetimi sürdüren Malezya’nın uygulaması ele alınmıştır. Zekâtın tahsil ve sarf yerleriyle alakalı ortaya çıkan tartışmalı fıkhî başlıklar incelenmiştir. Malezya zekât uygulamasında mâlî bakımdan başarılı bir zekât fonu yönetimi sürdürüldüğü saptanmıştır. Bununla birlikte zekât yönetimini tesis ederken muâsır ictihad merkezli bir fıkhî zemin oluşturmaları, belli bir mezhep usûlünü takip etmemeleri zekât yönetiminde mezhepler üstü bir anlayışa sahip olduklarını göstermektedir.