Prestij, kimlik ve siyasî rekabet bağlamında Büveyhî lakap ve ünvanları

Abstract

Büveyhîler, 934-1056 (h. 322-448) tarihleri arasında İran ve Irak coğrafyasında hüküm sürmüş Deylemli bir hanedandır. Kurucu kardeşlerden Ahmet b. Büveyh, 945 yılında Abbâsî Halîfesi Müstekfî-Billâh’ın emîrülümerâsı olmasının ardından saltanat alametlerini teslim almıştır. Bu alametlerden biri lakaplardır. Soylu bir hanedana sahip olmayan Büveyhîler, bu lakaplar sayesinde askerlerine, halkına ve rakiplerine karşı itibarlarını artırma arzusu içindeydiler. Aldıkları lakapları hem aile içi rekabetlerinde hem de diğer hanedanlara karşı kullanıyorlardı. Bunların yanı sıra Sâsânî krallarının ünvanlarını da künyelerine ekleyerek, etnik bir kimlik yaratma çabasındaydılar. Hanedanın kadınları ile devlet erkânı da lakap sahipleri arasındaydı. Ancak sıklıkla dağıtılan lakaplar zamanla “en üstün olanı” işaret edememeye başlamıştır. Bu durum sayıları gittikçe artan lakapların değerinin azalmasına sebep olmuştur. Yapılan bu çalışmada lakap vermenin Abbâsî muhitindeki önem ve seyrine değinilecek ve Büveyhîlerin bu saltanat alametini bir prestij ve rekabet unsuru haline getirerek siyasi hayatlarını yönlendirmeleri örneklerle incelenecektir. Ardından da Büveyhî emîrlerinin ve devlet ricalinin kullandıkları lakap ve ünvanlar hakkında bilgi verilecektir

The Buwayhids were a Daylamite dynasty founded in Iran and Iraq and reigned from 934 to 1056 (322 to 448 H.). In 945 AD, Ahmad ibn Buwayh appointed as Abbasid Caliph MüstekfîBillâh's amir al-umara and recieved the symbols of sultanate. One of the symbols is laqabs. Motivated by a desire to bolster their reputation among soldiers, populace, and rivals, the Buwayhids strategically utilized these prestigious laqabs to assert superiority within familial disputes and against local dynasties. Concurrently, they sought to cultivate an ethnic identity by incorporating titles reminiscent of ancient Sasanian emperors into their nomenclature. State officials and even influential women within the dynasty were among the laqab holders. However, over time, frequently given laqabs began to fail to indicate "the superior one". The number of laqabs escalated, often doubling, tripling, or even quadrupling. This evolution diminished the value of laqabs. This study briefly discusses significance of laqab bestowment within the Abbasid caliphate. It analyzes the Buwayhid emirs' use of laqabs as elements of prestige and competition. Afterwards, detailed information will be given about the laqabs and titles taken by the Buwayhid emirs and other officials. Keywords: Buwayhid, Abbasid, calipha, laqabs, titles