Safahat’ta mizah

Abstract

Safahat'ın yazıldığı dönem, daha çok Osmanlı'nın felaket, çöküntü, bozulma ve yıkılma dönemleridir. Bu dönemde toplumumuzda pek çok olumsuzluklar olmuştur. Mehmet Âkif, bunları çok iyi bir şekilde gözlemlemiş ve Safahat adlı kitabında başarılı bir şekilde anlatmıştır. Bunu yaparken mizahtan da yararlanmıştır. Safahat'ta mizah önemli bir yer tutmaktadır. Eserde mizah ve mizah unsurlarına dair pek çok malzeme vardır. Safahat'taki bu mizah malzemesini: Tasvirlerde Mizah, Diyaloglarda Mizah, Fıkralar ve Mizahî Şiirler olmak üzere dört ana başlık altında toplamak mümkündür. Mehmet Âkif, yanlış gördüğü bazı şahısların, o devirdeki mahalle ve sokakların, kahvehane, köprü ve otel gibi yerlerin, gemi ve tren gibi ulaşım vasıtalarının, halkın ve yöneticilerin kötü durumlarını anlatırken mizahî bir üslûp kullanmıştır. Mehmet Âkif yine "Mahalle Kahvesi" ve "Köse İmam" şiiri ile Fatih Kürsüsünde'de yer alan "İki Arkadaş Fatih Yolunda" kısmı ve "Asım"ın başlarında yer alan Köse İmam ile Hocazade'nin diyalogları kısmında da mizahî bir üslûp kullanmıştır. Mehmet Âkif, Safahat'ta on iki tane fıkraya yer vermiştir. Bu fıkraları ülkenin, milletin ve yöneticilerin kötü durumda olduklarını anlatmak, bazı yanlış inanışları tenkit etmek, insanların olup bitenlere duyarsız olmalarını kötülemek gibi sebeplerden dolayı anlatmıştır. Mehmet Âkif, Safahat'ta üç adet de mizahî şiire yer vermiştir. Bunlar: Mısır'daki hamisi Abbas Halim Paşa'ya yazdığı"Bir Ariza" ve "İkinci Ariza" şiirleri ile Neyzen Tevfik'e yazdığı "Derviş Ahmet" başlıklı şiirdir

Safahat is written mainly in the period of catastrophe, breakdown, corruption and collapse of Ottoman Empire. In this period, many problems appeared in our society. Mehmet Âkif, wisely observed those problems and depicted them very successfully in the Safahat. While doing this, he also make use of humor. Humor takes an important place in Safahat. There are plenty of humor and humor elements in the book. Humor elements in the Safahat can be categorized under four headings as Humor in Portrayings, Humor in Dialogs, Jokes and Humorous Poems. Mehmet Âkif uses humorous wording when he describes some personalities that are erroneous in his consideration, miserable conditions of places like neighborhoods and streets, coffee houses, bridges and hotels, vehicles like train and ships and people and rulers of that time. Mehmet Âkif also uses humorous wording in poems of “Coffe House of the neighborhood” and “ Köse Imam” and “ Two friends on the way to Fatih” section of “In the Fatih Desk” and dialogs of Köse İmam and Hocazade in the beginning section of chapter “Asım” Mehmet Âkif conveys 12 jokes in the Safahat. He tell those jokes to explain how people and rulers are in a bad condition, to criticize some of the wrong beliefs, and to disparage the indifference of people towards events. Mehmet Âkif tells three humorous poems in the Safahat. These are “Bir Ariza” and “İkinci Ariza” poems that he writes to his protector in Egypt and “Derviş Ahmet” poem that he writes to Neyzen Tevfik