Rize il sınırları içerisindeki Rubus l. (Rosaceae) türlerinin morfolojik, mikromorfolojik ve moleküler sistematik özelliklerinin analizi

Abstract

Bu çalışma ile Rize ilinde yayılış gösteren 8 Rubus türü morfolojik, mikromorfolojik ve moleküler sistematik yönden araştırıldı. Bitki materyalleri 2019 yılında yapılan arazi çalışmaları ile toplandı. Araştırma bölgesinden toplanan örnekler teşhis edildi ve herbaryum örneği haline getirildi. Bu türlerin gövde, yaprak ve çiçek gibi kısımları stereomikroskopta morfolojik, SEM’de ise mikromorfolojik olarak incelendi. Sonrasında örneklere ait ITS bölgeleri PZR ile çoğaltılarak dizi analizi yapıldı. Analiz sonucu 8 tür arasındaki benzerlik ilişkisini ortaya koyan filogenetik ağaç oluşturuldu. Mikromorfolojik görüntülere bakıldığında 8 tür arasında gövde, yaprak tüylenmesi, tüy tipleri ve diken yapısının ayırıcı özellikte olduğu tespit edildi. Morfolojik bulgular sonucunda 8 Rubus türünün yaprak, meyve, diken, petal, yaprak ve yaprakçık ölçüsü, meyve tanelerinin yapısı, sayısı ve şekli, yaprak alt ve üst yüzey, petal yüzeyi tüylenme durumu, meyve ve sepallerin rengi, yaprak kenarı yapısı bakımından birbirinden ayrıldığı, bu özelliklerin karakteristik olduğu belirlendi. Rubus türlerinin dizi analizi sonucunda elde edilen moleküler bulgularda ortalama baz uzunluğunun 709 ile 731 bp arasında değiştiği belirlendi. Oluşturulan filogenetik ağaç neticesinde Rosacea familyasına en yakın türlerin Rubus hirtus ve Rubus tereticaulis, en uzak türün ise Rubus sanctus olduğu belirlendi.

Rubus species in Rize province were compared morphologically and micromorphologically along with molecular systematics of plants in this work. Analysed plant materials were sampled during field studies conducted in 2019. The collected samples were identified according to known methods and were transferred into herbarium plants. A total of 8 taxa belonging to Rubus species were found. Plant parts such as stem, leaves and flowers were examined morphologically and micromorphologically under stereo microscope and SEM. Then, plant genomic DNA was isolated from fresh leaf samples by suitable methods to determine ITS profiles. Then the ITS regions were amplified by PCR and sequenced. A phylogenetic tree showing the similarity among this 8 species was then created based on the sequence analysis. The stem, leaf trichomes, trichome types and thorn structure were found to be distinctive among these 8 species when micromorphological images were examined. As a result of morphological findings, Rubus plants constitute 8 distinct species in terms of leaf, fruit, thorn, shape, petal, leaf and leaflet size, structure, number and shape of fruit grains, leaf adaxial and abaxial surface, trichome amount of petal surface, color of fruit and sepals and leaf edge structure. These features were characteristic for all the species examined. Molecular data showed that the average base length of Rubus species was found to be between 709 and 731 bps. Created phylogenetic tree revealed that the species closest to the Rosacea family were Rubus hirtus and Rubus tereticaulis while the most distant species were Rubus sanctus.