Maddenin özellikleri ünitesine özgü bilimsel düşünme alışkanlıkları ölçeğinin geliştirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, ilkokul 4. sınıf fen bilimleri dersindeki maddenin özellikleri ünitesine yönelik bilimsel düşünme alışkanlıkları ölçeğinin (BDAÖ) geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, bilimsel düşünme alışkanlıkları ile ilgili alanyazın, ders kitapları ve 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı detaylı olarak incelenmiştir. Daha sonra maddenin özellikleri ünitesi esas alınarak bilimsel düşünme alışkanlıklarına (mantıksallık, şüphecilik, nesnellik, merak, açık fikirlilik, inancın askıya alınması ve otoriteden gelen argümana güvenmeme) yönelik uygun maddeler geliştirilmiş ve madde havuzu oluşturulmuştur. Bir uzman grubu (fen eğitimcileri, Türkçe eğitimcileri ve sınıf öğretmenleri) ölçeğin kapsam geçerliğini, anlaşılabilirliğini ve uygulanabilirliğini değerlendirmiştir. Ayrıca, ölçek 4. sınıf öğrencilerine de incelettirilerek, anlaşılırlığı ve düzeye uygunluğu test edilmiştir. Bu işlemler sonunda son hali verilen ölçek 310’ar kişilik iki farklı gruba açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi için uygulanmıştır. Faktör analizi bulguları, ölçeğin madde ağırlık değerlerinin yüksek olduğunu ve maddelerin yedi faktörde toplandığını göstermiştir. Ayrıca, ölçme aracının güvenirlik katsayısı (Cronbach alpha) değeri 0.744 olarak belirlenmiştir. Ölçeğin ilkokul öğrencilerinin bilimsel düşünme alışkanlıklarının belirlenmesinde kullanılması önerilmektedir.

The aim of this study was to develop the scientific habits of minds (SHOM) scale for the ‘properties of matter’ unit in grade 4 science course. In this context, the literature on the scientific habits of mind, textbooks and the 2018 science curriculum were examined in depth. Later, based on the ‘properties of matter’ unit, items, which are suitable for scientific habits of mind (rationality, skepticism, objectivity, curiosity, open-mindedness, suspension of belief and mistrust of argument from authority), were developed to yield an item-pool. A group of experts (science educators, Turkish educators, and primary school teachers) evaluated the content validity, understandability, and applicability of the scale. Also, 4th grade students examined the scale to be tested its understandability and suitability. At the end of these procedures, the final version of the scale was administered to two different groups (310 by 310) for explanatory and confirmatory factor analysis. The findings of factor analysis showed that the item loads of the scale were high and fell into seven factors. Furthermore, its reliability coefficient (Cronbach alpha) was found to be 0.744. The study recommends that scale can be used to identify primary school students’ scientific habits of mind.